Bu kriz, Japonya’nın işgal ettiği dönemde “Doğu Denizi” olarak bilinen “Sea of Japan” adlı denizin doğusunda yer alan “Dokdo” adası nedeniyle ortaya çıktı. Japonya adanın sahibi olduğunu iddia ederken, Güney Kore de adanın kendilerine ait olduğunu savundu.
Kriz, Japonya’nın Güney Kore’nin malvarlığına el koyan Japon şirketlerine yönelik tazminat ödemelerini içeren bir anlaşmayı geçersiz kılması üzerine başladı. Güney Kore, Japonya’yı tarihi hatalarından dolayı hesap vermeye çağırdı ve Dokdo adasına Japon turistlerin girişini kısıtladı.
Bu kriz, iki ülke arasındaki tarihi anlaşmazlıkları ve Japonya’nın II. Dünya Savaşı sırasında Kore’yi işgal etmesiyle ilgili duygusal yaraları yeniden açtı. Ancak sonunda, iki ülke arasında gerilimi azaltmak için birçok diyalog ve görüşmeler yapıldı.
Japonya ile Güney Kore arasında “ada” krizi
Japonya ile Güney Kore arasında egemenlik tartışmalarına konu olan Dokdo/Takeşima adaları iki ülke arasında yeni bir krize yol açtı. Japonya’nın, “kendi toprak parçası” olduğunu savunduğu adalarla ilgili düzenlediği tören Seul yönetiminin tepkisiyle karşılaştı. Güney Kore, Japonya’nın Seul Büyükelçi Yardımcısını Dışişleri Bakanlığına çağırarak protesto etti.
Adacıklar neden tartışmalı?
Dokdo/Takeşima adaları, Japon Denizi (Doğru Denizi) kıyısındaki Şimane Valiliğinin “22 Şubat Takeşima Günü” ilan etmesiyle her yıl gündeme geliyor. Adacıkların toplam alanı 0,2 kilometrekare olup iki büyük ve 35 küçük kayalık adadan oluşuyor. Adacıkların balıkçılık ve denizaltı kaynakları açısından önemli olduğu belirtiliyor.
Japonya ve Güney Kore arasındaki egemenlik anlaşmazlığı 1905 yılında başladı. Japonya, Rus-Japon Savaşı sırasında adacıkları işgal etti ve 1910 yılında Kore’yi sömürgeleştirdi. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Japonya’nın teslim olmasıyla Birleşmiş Milletler (BM), adacıkların Güney Kore’ye verilmesini öngören bir karar aldı. Ancak Japonya bu kararı tanımamakta ve adacıkların kendisine ait olduğunu iddia etmektedir.
Tören ne anlama geliyor?
Japonya’nın tartışmalı Dokdo/Takeşima adalarının “kendi toprak parçası” olduğu tezlerini pekiştirmek üzere düzenlenen tören, iki ülke arasındaki gerilimi artırma potansiyeline sahip. Törende “Güney Kore’nin zor kullanarak başlattığı Takeşima’nın işgali temelsiz ve yasa dışıdır” diyen Kabine Ofisi Üyesi ve Parlamenter Bakan Yardımcısı Nakano Hideyuki, sorunun çözümü için “kararlı ve barışçıl diplomatik çabalarını sürdüreceklerini” söyledi. Şimane Eyalet Valisi Maruyama Tatsuya da Güney Koreli resmi yetkililerin adaları ziyaretlerini “oldukça talihsiz” olarak niteledi ve sorunun çözümü için Tokyo-Seul arası müzakerelerin gerektiğini dile getirdi.
Japonya Kabine Baş Sekreteri Matsuno Hirokazu ise başkentte düzenlediği basın toplantısında “Tarihsel gerçeklere ya da uluslararası hukuka bakın, Takeşima açıkça Japonya’nın iç bölgesidir.” dedi.
Seul nasıl tepki verdi?
Güney Kore Dışişleri Bakanlığı ise Japonya’nın Seul Büyükelçi Yardımcısı Kumagai Naoki’yi bakanlığa çağırarak protesto etti. Bakanlıktan yapılan açıklamada, “Japonya’nın haksız toprak iddialarını tekrarlaması sert şekilde protesto ediyoruz. Dokdo Güney Kore toprağıdır ve Oyunlarda siyasi tarafsızlık garanti edilmelidir. Siyasi bir eylem olarak görülebilecek Japonya’nın tavrının Olimpiyat ruhuna aykırı olduğunu düşünüyoruz” ifadeleri kullanıldı.
Güney Kore basınında yer alan haberlere göre, Seul hükümeti ayrıca Japonya’nın Olimpiyat Oyunları sitesinde kullandığı bir haritada adaları kendi toprağıymış gibi göstermesine de tepki göstererek, Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nden (IOC) Tokyo’ya baskı yaparak haritanın kaldırılmasını istedi. Güney Koreli üç öğrenci ise Japonya’nın Seul Büyükelçiliği önünde protesto gösterisi düzenleyerek Japon bayrağını ateşe verdi.
Sorun nasıl çözülür?
Japonya ile Güney Kore arasındaki ada krizi uzun yıllardır devam eden ve zaman zaman tansiyonu yükselten bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. İki ülke arasındaki ilişkilerin iyileştirilmesi için bu sorunun barışçıl ve diyalog yoluyla çözülmesi gerekiyor. Ancak bunun için iki tarafın da esneklik göstermesi ve uluslararası hukuka saygılı olması şart.
Bazı uzmanlar, iki ülkenin de adalara ortak yönetim veya ortak kullanım hakkına sahip olabileceği bir anlaşma yapabileceğini öneriyor. Bazıları ise sorunun uluslararası mahkemeye taşınması veya bağımsız bir arabulucu tarafından çözülmesini savunuyor. Ancak her iki seçenek de iki tarafın da rızasını gerektiriyor.
Ada krizi sadece iki ülke arasında değil, bölgesel ve küresel düzeyde de önemli sonuçlar doğurabilir. İki ülke arasındaki güven eksikliği ve işbirliği zayıflığı, Kuzey Kore tehdidine karşı ortak tutum sergilemeyi zorlaştırabilir. Ayrıca ABD ile Çin arasındaki rekabetin arttığı bir dönemde, Asya-Pasifik bölgesinde istikrar ve güvenlik için iki müttefikin uyumlu olması da büyük önem taşıyor.
